Ở châu Phi, bên cạnh đà điểu có khả năng chạy nhanh thì tại các đầm lầy có một loài chim rất độc đáo và dễ thương, đó là cò Shoebill, hay còn gọi là cò mỏ giày.

Cò mỏ giày chủ yếu sống ở các đầm lầy châu Phi, bề ngoài dũng mãnh và có kích thước to lớn, được ví như khủng long dưới hình hài loài chim. Cò mỏ giày là hậu duệ của loài khủng long có kích cỡ nhỏ "Theropoda" - cùng nhóm khủng long T-Rex. Qua quá trình tiến hóa, cái mồm đầy răng sắc nhọn được thay thế bằng mỏ.

Nhiều người khi lần đầu tiên thấy cò Shoebill sẽ cảm thấy con chim này quá xấu xí, nhưng nếu nhìn lâu thì có lẽ bạn sẽ nhận ra rằng loài chim này không những xấu xí mà còn sở hữu vẻ ngoài vô cùng đần độn: nó có một bộ lông xù xì với vào sợ "tóc" mọc trên đầu và khuôn mặt rất xấu xí cùng với một chiếc mỏ khổng lồ.

Trong số các loài chim, cò mỏ giày là loài có kích thước tương đối lớn, chim trưởng thành có thể đạt chiều cao khoảng 1,6 mét. Dù sở hữu thân hình tương đối to lớn, nhưng hai chân của chúng lại khá mảnh khảnh, tạo nên sự không cân đối đến khó hiểu, tuy nhiên đôi cánh của loài này rất rộng và mạnh mẽ, thậm chí chúng còn có thể bay thẳng đứng như trực thăng.

Cò mỏ giày trưởng thành thường có màu trắng nhạt và thường đứng bất động trong nước trong một hoặc hai giờ. Đây là màn kiếm ăn độc nhất vô nhị của chúng: kiếm ăn theo kiểu "há miệng chờ sung".

Ngoài ra, cò mỏ giày cũng là "ngôi sao" trong nhiều vườn thú, nó thường cúi đầu chào đón khách du lịch, đôi khi tự vặt lông của mình đưa cho khách du lịch khi họ vui vẻ.

Đặc điểm đáng chú ý nhất của cò mỏ giày là chiếc mỏ lớn đầy ấn tượng, có nhiều đốm và rộng khoảng 0,12 mét. Mỏ của cò mỏ giày rộng nhất thế giới loài chim với rất nhiều tác dụng, đặc biệt là săn mồi và múc nước giải khát dưới cái nắng gay gắt của châu Phi. Phía trước chiếc mỏ rộng và cứng cáp được uốn cong thành hình móc câu. Chiếc mỏ với cấu tạo đặc biệt này rất sắc bén, có thể xuyên qua da cá sấu, thậm chí phần rìa mỏ chim còn sắc như dao cạo, cắt rách thịt con mồi một cách dễ dàng.

Loài có này thường tựa chiếc mỏ khổng lồ vào ngực, để ngực chịu một phần trọng lượng của chiếc mỏ và chờ đợi con mồi xuất hiện. Vì sự ngoan cường và vẻ ngoài độc đáo của chúng, cò Shoebill được coi là loài động vật mang tính biểu tượng nhất ở các đầm lầy Đông Phi.

Hiện nay, do nhiều nguyên nhân, quần thể cò Shoebill đã giảm mạnh, trên thế giới chỉ còn khoảng 5.300 con cò Shoebill hoang dã và tất cả chúng đều sống ở các đầm lầy có cây thủy sinh dày đặc ở trung tâm Đông Phi. Vì tính khí kỳ quặc và tính cách nhút nhát, cò mỏ giày thường sống ẩn dật cách biệt với thế giới, và ngay cả người dân địa phương cũng khó tìm thấy chúng.

So với sống theo bầy đàn, cò mỏ giày thích sống đơn độc hơn, chúng là loài động vật sống về đêm điển hình. Ban ngày chúng thường ẩn mình trong đám lau sậy và ngủ, nhưng ban đêm lại ra ngoài tìm kiếm thức ăn, tư thế bay của nó trên đầm lầy rất giống với loài bồ nông, vì vậy nhiều người thường nhầm nó với bồ nông.

Cò mỏ giày có khả năng săn mồi đáng kinh ngạc. Thức ăn chủ yếu của chúng là cá, ếch và bò sát. Đáng chú ý hơn, loài chim này là thiên địch của cá sấu, đặc biệt là cá sấu nhỏ.

Cò Shoebill rất độc đáo, nó là sinh vật duy nhất thuộc họ Stobiidae và chi Shoebill, vẻ ngoài của nó không thể miêu tả là khó coi: nó có một cái mỏ khổng lồ dài 25 cm và rộng 12 cm trên mặt, mỏ có hình dạng như đầu của một con cá nhà táng.

Mép mỏ của cò Shoebill sắc như dao cạo, trên mỏ có những chỗ lồi ra giống như móc câu, vũ khí săn mồi này thậm chí có thể giết chết cả cá sấu chưa trưởng thành, lớp da dày của cá sấu cũng không thể ngăn cản được sự tấn công của cò Shoebill.

Nhưng khi nó đứng bất động trong nước, loài có này lại giữ hình tượng với cái mỏ khổng lồ, đôi mắt đen vàng và "nụ cười" kỳ lạ ở phía trước.

Mặc dù thức ăn chính của cò Shoebill là nhiều loại cá, nhưng thói quen kiếm ăn của nó thực sự rất đa dạng. Cá sấu, cá, thằn lằn, rắn và rùa đều nằm trong thực đơn của nó, thậm chí cả động vật có vú mới sinh như linh dương, cũng có thể bị chúng ăn thịt nếu có cơ hội.

Cò mỏ giày thường đứng bất động dưới nước với phần mỏ ép vào gần sát ngực, giống như một tay bắn tỉa đang chờ kẻ thù cắn câu. Lý giải cho việc chiếc mỏ thường bị chùng xuống, ép sát ngực là vì trọng lượng của mỏ chim khá nặng.

Tổ của Shoebill thường được xây dựng trên vùng đất gần đầm lầy, chúng được tạo thành từ cành và lá cây, đường kính tổng thể có thể đạt tới khoảng hai mét, chim mái đẻ hai quả trứng mỗi lần trong mùa sinh sản, sau đó cả chim trống và mái sẽ luân phiên ấp trứng và những con non có thể chui ra khỏi vỏ sau một tháng rưỡi.

Trong những trường hợp bình thường, kích thước của hai con chim non sẽ có sự khác biệt rõ ràng và chúng không hòa thuận với nhau, con lớn hơn sẽ mổ con nhỏ hơn đến bầm tím khắp người, thậm chí đuổi nó ra khỏi ổ. Trong khi đó, chim bố mẹ khi đi kiếm ăn về thường sẽ cho con khỏe mạnh hơn và to hơn ăn nhiều hơn.

Khi thời tiết nóng, chúng sẽ dùng đôi cánh rộng của mình để che chắn cho con non khỏe mạnh hơn khỏi cái nắng gay gắt, đôi khi chúng sẽ dùng chiếc mỏ khổng lồ của mình để ngậm nước và làm mát cho chim non to hơn, nhưng con non nhỏ hơn thì không được đối xử như vậy, nó thường bị bố mẹ bỏ rơi, đôi khi bị bỏ đói hoặc trực tiếp bị phơi nắng cho đến chết.

Mặc dù phương pháp này có vẻ tàn nhẫn, nhưng nó thực sự là một chiến lược tối ưu sinh tồn và nó cũng rất phổ biến trong giới động vật, trong thời kỳ không đủ thức ăn, có thể đảm bảo ít nhất một con non khỏe mạnh sẽ sống sót.