Các con khỉ Ucayalipithecus ngày nay đã tuyệt chủng từng lênh đênh giữa biển trên chiếc bè tự nhiên trong hành trình từ châu Phi tới Nam Mỹ 35 triệu năm trước.

Đàn khỉ tiền sử đã thực hiện chuyến đi dài hơn 1.448 km qua Đại Tây Dương trên bè nổi do thực vật kết thành và trôi ra biển trong một cơn bão nhiệt đới. "Chuyến đi sẽ vô cùng khó khăn dù kích thước rất nhỏ của Ucayalipithecus là lợi thế so với động vật có vú lớn hơn trong tình huống như vậy, bởi chúng sẽ cần ít thức ăn và nước uống hơn từ bè thực vật", trưởng nhóm nghiên cứu Erik Seiffert, giáo sư khoa học giải phẫu tổng hợp lâm sàng ở Trường Y Keck thuộc Đại học Nam California. "Có thể giả định đây là lý do phần lớn sự kiện phân tán trên mặt nước mà chúng ta biết được từ ghi chép hóa thạch đều liên quan tới những động vật rất nhỏ". Seiffert và cộng sự công bố nghiên cứu hôm 9/4 trên tạp chí Science.

Trước khỉ Ucayalipithecus, chỉ có hai loài động vật có vú di cư khác từng vượt qua tại Tây Dương dù giới nghiên cứu vẫn còn tranh cãi về cách chúng vượt qua hành trình. Một loài là khỉ Tân thế giới (Platyrrhini) bao gồm 5 họ khỉ mũi dẹp ở Trung Mỹ và Nam Mỹ ngày nay. Loài còn lại là chuột Caviomorph, tổ tiên của chuột lang nước hiện đại.

Nhóm nghiên cứu tìm thấy những chiếc răng hàm trong cuộc khai quật ở bờ trái sông Yuruá ở vùng Amazon thuộc Peru. Loài khỉ đã tuyệt chủng được đặt tên là Ucayalipithecus perdita, theo tên khu vực Ucayali trong rừng Amazon, nơi phát hiện hóa thạch răng. Khỉ Ucayalipithecus chỉ nặng khoảng 350 g, có kích thước tương đương khỉ đuôi sóc ở Nam Mỹ.

Theo Seiffert, răng hàm hóa thạch của Ucayalipithecus rất giống răng của họ linh trưởng Parapithecidae đã tuyệt chủng từng sống ở khu vực ngày nay là Ai Cập, Libya và Tanzania cách đây 23 - 56 triệu năm. "Nếu giống họ hàng châu Phi, Ucayalipithecus sẽ sống trên cây và có thể là loài leo trèo nhanh nhẹn", Seiffert suy đoán.

Răng động vật có vú, đặc biệt là răng hàm, có hình dáng vô cùng đa dạng. Cách sắp xếp những chỗ lõm và đỉnh nhọn trên răng gần giống dấu vân tay đối với các nhà cổ sinh vật học. Răng của Ucayalipithecus giúp nhóm nghiên cứu xác định vị trí của loài khỉ này trên cây phả hệ linh trưởng và biết chúng chủ yếu ăn hoa quả. Seiffert cho rằng trên tấm bè tự nhiên có thể tồn tại những cây ăn quả, cung cấp nguồn thức ăn cho đàn khỉ suốt quãng đường dài.