Không còn 'nhà', động vật hoang dã buộc phải chọn rút sâu hơn nữa vào các vùng chưa bị con người tàn phá, hoặc quay ngược, tái chiếm kẻ phá nhà mà sinh tồn.

Tại Brazil, đất nước chiếm 60% diện tích Amazon, mất mát rừng xảy ra hàng ngày. Bất chấp tỷ lệ rừng đã giảm, cháy rừng và diện tích trang trại vẫn gia tăng, gây mất môi trường sống nghiêm trọng cho thế giới hoang dã. Và một trong những sinh vật chịu ảnh hưởng nhiều nhất chính là vẹt. Vì con người mà chúng mất nhà, nên đành mượn đỡ nhà con người để mưu sinh.

Thành phố vẹt Campo Grande: Ngày càng nhiều vẹt đuôi dài đến sống

Campo Grande là thủ phủ bang Mato Grosso do Sul của Brazil, nổi tiếng với biệt danh "thành phố nâu", bởi mặt đất dưới chân đô thị mang sắc nâu đỏ.

Từ thập niên 1960, các nhà kinh doanh nông nghiệp đã để ý đến chất đất màu nâu đỏ màu mỡ này, cho mở các đồn điền, biến nơi đây thành một trong những vùng sản xuất đậu nành sản lượng cao nhất hành tinh.

Để có đất trồng trọt, họ khai hoang một diện tích thảo nguyên nhiệt đới lớn. Cũng kể từ đó, cháy rừng và hạn hán liên tục xảy ra, khiến quần thể động vật hoang dã xung quanh ngày càng khó sống.

Nhưng vào năm 1999, người ta bất ngờ phát hiện có vẹt đuôi dài vàng lam (Ara ararauna) xuất hiện trong thành phố.

Kể từ thập niên 2000, lượng vẹt đuôi dài vàng lam bắt đầu gia tăng. Đến năm 2018, Dự án Chim Đô thị (Urban Birds Project) của Campo Grande đếm được 184 chú vẹt non mới chào đời, cao hơn năm 2017 những 133 con.

Ngày nay, rất dễ để thấy vẹt hoang dã trong nội thành Campo Grande. Chúng tinh nghịch trèo bám trên trụ điện, tìm gặm quả chín trong các công viên, nhởn nhơ nô giỡn.

Mất "nhà" nên quay ngược lại chiếm cả thành phố

Dễ thấy một điều, số lượng vẹt tràn ngập khắp chốn ở Campo Grande là hệ quả của nạn phá rừng. Ban đầu, lũ vẹt cũng như bao động vật hoang dã khác, chọn lùi sâu vào những phần rừng còn nguyên vẹn. Thế nhưng, ngay cả các phần còn sót lại ấy cũng vẫn tiếp tục bị thu hẹp. Cực chẳng đã, chúng mới phải quay ra "chiếm" thành phố, môi trường sống vốn không phải lý tưởng đối với các loài lông vũ.

May mắn cho lũ vẹt là nhờ diện mạo đáng yêu, chúng không bị xua đuổi mà được yêu thích. Các cư dân Campo Grande hết sức cưng chiều, đến nỗi nâng chúng lên làm biểu tượng chính thức.

Nếu đến Campo Grande, bạn sẽ thấy biểu tượng vẹt đuôi dài khắp nơi, từ hình in trên các món quà lưu niệm đến tranh tường, tượng điêu khắc. Năm 2018, hội đồng thành phố thậm chí ban sắc lệnh cấm chặt phá bất cứ gốc cây nào được vẹt chọn làm tổ.

Thành công biến con người thành các 'sen' nhiệt tình

Vẹt đuôi dài vàng lam là một sinh vật của Nam Mỹ, sinh trưởng trong các vùng rừng nhiệt đới, nổi tiếng sở hữu bộ lông mỹ miều bậc nhất hành tinh. Thói quen của chúng là làm tổ trong các hốc cây cọ mục. Vừa hay là nội thành Campo Grande lại mọc đầy giống cọ cao (có thể cao tới 40m), thích hợp cho chúng làm tổ và nuôi con.

Bên cạnh việc được yêu thích vì ngoại hình, vẹt đuôi dài vàng lam ở Campo Grande còn là đại diện của công tác bảo tồn, truyền cảm hứng kêu gọi công chúng khôi phục môi trường tự nhiên. Thế nên tất cả chúng đều được quan tâm và bảo vệ hết mực.

Không ít cư dân Campo Grande còn bỏ công sức làm tổ cho vẹt, cẩn thận đóng mái che như nhà thật để chúng khỏi bị mưa nắng làm phiền. Cứ mỗi lần phát hiện có chú vẹt con mới tập bay nào lỡ thất bại, ngã lăn quay dưới đất, họ lại cẩn thận đỡ nó dậy, đặt lại lên tổ.

Vốn là loài thông minh, vẹt đuôi dài vàng lam nhanh chóng nắm bắt tình thế và thích nghi. Chúng làm tổ sát tận nhà, thoải mái tận hưởng các ưu đãi, xơi no quả hạt trong các công viên, vườn nhà dân và ngày càng mở rộng quân số.

Nhưng vẫn lắm nguy cơ mất mạng vì chính con người

Sống trong Campo Grande, đám vẹt hoang còn được hưởng thêm một lợi lộc khác là tránh được hầu hết các loài săn mồi. Tỷ lệ sống sót của vẹt con cao hơn hẳn so với ngoài tự nhiên. Dẫu vậy, chúng vẫn phải đối mặt với nguy cơ tử vong do vướng phải dây điện hoặc hàng rào điện, bị xe cộ đâm trúng.

Theo thống kê của Dự án Chim Đô thị Campo Grande từ năm 2011-2019, có 38 con chết vì bị điện giật, trung bình 4 con/năm. Ngoài ra còn vấn nạn buôn bán chim hoang dã. Trong 4 năm vừa qua, Mỹ chặn được 6 con vẹt đuôi dài vàng lam bị trộm từ Campo Grande bán sang.

Ngoại trừ Mỹ, vẹt hoang từ Campo Grande còn bị bắt buôn lậu qua các quốc gia khác ở Châu Âu và Châu Á. Thêm vào đó là các bãi đất trống đang ngày càng mất dần vì đô thị hóa, biến thành công trường xây dựng, gây giảm diện tích sinh tồn nghiêm trọng cho khoảng 400 loài chim chóc trong thành phố, trong đó có vẹt đuôi dài vàng lam.